آخرین مقالات

آکریلیک اسید

آکریلیک اسید چیست؟

کاربرد عمدۀ آکریلیک اسید در تولید رزین و استر آکریلیک است که غالباً در روکش و چسب به کار می‌روند. این ماده همچنین در مواد شیمیایی پالایش نفت، مواد شوینده، مواد شیمیایی تصفیه آب و پلیمرهای پلی آکریلیک اسید جاذبِ آب نیز استفاده می‌شود. آکریلیک عمدتاً در فرایند بسپارسازی (پلیمریزاسیون) من جمله تولید پلی آکریلات استفاده می‌شود. آکریلیک اسید، تک‌پارِ (مونومر) پولی آکریلیک، پلی متا آکریلیک و سایر بسپارها است. آکریلیک اسید به‌عنوان مادۀ چسب‌افزا و منعقدکننده در تولید پلاستیک و رزین‌ها و نمک‌های محلول در آب و همچنین به‌عنوان هم‌تک‌پار (کومونومر) در تولید نامیزۀ (امولسیون) آکریلیک و بسپارهای محلول در آب و همچنین پودر قالب‌گیری برای ساخت تندیس، مواد ساختمان‌سازی، نشان‌های زینتی و درجات نظامی استفاده می‌شود. آکریلیک اسید همچنین در محلول‌های بسپار نیز استفاده می‌شود که در ساخت روکش، رنگ‌سازی، تکمیل چرم، اندودکردن کاغذ، پولیش، چسب و کلاسور استفاده می‌شود.

خصوصیات آکریلیک اسید

نام ماده: آکریلیک اسید
شماره ثبت سی.اِی.اِس CAS): 7-10-79)
فرمول مولکولی: C3H4O2
اسامی مترادف: 2- پروپانوئیک اسید، acrylsyre، acide acrylique acido acrilico, acrylzuur, ethylenecarboxylic acid, vinylformic acid, acroleic acid.

خصوصیات ظاهری

آکریلیک اسید مایعی خورنده و بی‌رنگ است و بویی تند و تیز دارد.
نقطه جوش: 141 درجه سانتی گراد
نقطه ذوب: 14 درجه سانتی گراد
نقطه اشتعال: 68 درجه سانتی گراد (با دستگاه روباز)
نقطه تبخیر: 2.45
چگالی: 1.0511 در دمای 20 درجه سانتی گراد
فشار تبخیر: 3.1 میلی‌متر جیوه در دمای 20 درجه سانتی گراد

خصوصیات شیمیایی

آکریلیک اسید با آب، الکل، اتر، بنزن، کلرفرم و استون مخلوط می‌شود. این ماده در مجاورت اکسیژن سریعاً تبدیل به بسپار می‌شود. اگر آکریلیک اسید در دمای اتاق قرار بگیرد، ممکن است بسپارش گرمازا موجب انفجار آن شود زیرا به نور خورشید و گرما حساس است. این ماده معمولاً به‌صورت تک‌پار بازدارنده عرضه می‌شود (که با 200 میلی‌گرم بر لیتر هیدروکینون مونو متیل اتر بازدارنده شده)، اما از آنجایی‌که نقطۀ انجماد آن نسبتاً بالا است، تا حدودی به حالت جامد در می‌آید و در این حالت (و حالت تبخیر) مادۀ بازدارندۀ خود را از دست می‌دهد. حتی بدون مادۀ بازدارنده نیز می‌توان آن را به‌طور ایمن زیر دمای ذوب نگهداری کرد، اما اگر چنین ماده‌ای در دمای محیطی قرار بگیرد، به‌صورت گرمازا تبدیل به بسپار می‌شود و ممکن است منفجر شود.

اگر آکریلیک اسید در معرض گرما و یا شعلۀ آتش قرار بگیرد، خطر آتش‌سوزی به همراه خواهد داشت. آکریلیک اسید با اکسنده‌های قوی، بازهای قوی، قلیاهای قوی و نیتروژن خالص سازگاری ندارد. اگر با آمین‌ها، آمونیاک، اولئوم، کلروسولفونیک اسید، نمک آهن، پراکسید تماس پیدا کند، ممکن است تبدیل به بسپار شود (و گاهی با انفجار همراه است). همچنین ممکن است باعث زنگ‌زدن آهن و فولاد شود.

توضیحات
اگر درمعرض این ماده قرار بگیرید، ممکن است علائمی چون التهاب پوست، چشم و دستگاه تنفسی پیدا کنید. تماس بدن با این ماده موجب سوختگی پوست بدن می‌شود و حتی ممکن به چشم و ریه‌ها نیز آسیب بزند. قرارگرفتن در معرض این ماده ممکن است موجب سرفه، خس‌خس سینه، التهاب حنجره (خروسک)، تنگی نفس، سردرد، حالت تهوع و استفراغ شود. استنشاق این ماده می‌تواند منجر به مرگ شود زیرا باعث اسپاسم، عفونت و تورم حنجره و نایژه، ذات‌الریه و خیز ریوی (تجمع آب میانِ بافت بینابینی ریه‌ها) می‌شود. ممکن است باعث ایجاد حساسیت پوستی و کهیر شود. خوردن این ماده باعث ایجاد درد و سوختگی دهان، حلق و معده، اسهال، افت فشار، خفگی به دلیل تورم گلو و تخریب غشای مخاطی دستگاه گوارش می‌شود. تماس این ماده با پوست بدن باعث خارش، التهاب و کهیر می‌شود و چنانچه جذب پوست شود، منجر به مسمومیت سیستمیک خواهد شد. آکریلیک اسید می‌تواند باعث نقص و ناهنجاری در جنین شود.

نفوذ به بدن

آکریلیک اسید ازطریق تماس با پوست، استنشاق یا بلعیدن وارد به بدن می‌شود.

محصولات حاوی آکریلیک اسید

محصولاتی که حاوی آکریلیک اسید هستند شامل پولیش، رنگ، کفیِ فرش، چسب، پلاستیک، پارچه و کاغذ است.

استاندارد محیط کار

سازمان ناظر بر ایمنی در محیط کارِ استرالیا، قوانین مربوط به آلاینده‌های هوابرد را برای مواجهه با آکریلیک اسید در محیط وضع کرده است.

حداکثر مدت‌زمانی که شخص می‌تواند با آکریلیک اسید مواجه شود، 8 ساعت است. طی این 9 ساعت 2 جزء در میلیون، آکریلیک اسید در هوا منتشر می‌شود ( که برابر 5.9 میلی‌گرم بر متر مکعب است.)

این استانداردها فقط مناسب محیط کار هستند و محدود به هیچ صنعت یا حرفۀ خاصی نیستند. حتماً پیش از مواجهه با یک ماده، استاندارد مواجه با آن را مطالعه نمایید.

دستورالعمل نوشیدن آب

در دستورالعمل‌های مربوط به آب آشامیدنی، هیچ صحبتی از آکریلیک اسید نشده است.

توضیحات
از آنجایی‌که آکریلیک اسید در محیط تجزیه می‌شود و میزان سمیت حاد آن متوسط است، آسیبی به حیوانات آبزی و خشکی‌زی وارد نخواهد کرد. با توجه به اینکه آکریلیک اسید ترکیبی فرار است، ترکیب آن با سایر پیش‌ماده‌ها باعث ایجاد مه دود فتوشیمیایی می‌شود.

تأثیرات سمیت حاد این ماده باعث مرگ حیوانات، پرندگان، ماهی‌ها یا از بین‌رفتن گیاهان و کاهش میزان رشد آنها خواهد شد. اثرات مسمومیت این ماده دو الی چهار روز پس از تماس حیوانات یا گیاهان با این ماده ظاهر خواهد شد. درحالیکه سمیت آکریلیک اسید تآثیر زیادی روی آبزیان ندارد؛ اما روی پرندگان تأثیر زیادی دارد. برای ارزیابی یا پیش‌بینی اثرات کوتاه‌مدت آکریلیک اسید روی گیاهان و جانوران خشکی‌زی، اطلاعات کافی در دسترس نیست. اثرات سمی مزمن (درازمدت) این ماده شامل کوتاه‌شدن عمر، کاهش باروری و تغییر در ظاهر یا رفتار گیاهان و حیوانات خواهد بود. معمولاً پس از یک مدت طولانی اثرات مزمن این ترکیب نمایان خواهد شد.

انتشار در محیط

از آنجایی‌که آکریلیک اسید در آب حل می‌شود و فشار تبخیر آن بالا است، حدود 90 درصد از آکریلیک اسیدی که در محیط منتشر می‌شود، تبدیل به آب خواهد شد. این مادۀ شیمیایی هنگام بارش باران از بین می‌رود.

زمان از بین رفتن آکریلیک اسید

آکریلیک اسید در حالت گازی در جو وجود دارد. آکریلیک اسید زمانی به‌طور کامل از بین می‌رود که با رادیکال هیدروکسیل وارد واکنش شود. هنگامی‌که این واکنش صورت می‌گیرد، طول عمرِ جوی آکریلیک اسید فقط چند روز خواهد بود. آکریلیک اسید در هوا با اُزون واکنش می‌دهد و حاصل آن تولید گلیوکسیلیک اسید و فرمیک اسید است. رسوب خشک و مرطوب آکریلیک اسید در حالت گازی نیز ممکن است حائز اهمیت باشد.

آکریلیک اسید زیست‌تجزیه‌پذیر است. نور خورشید آکریلیک اسید موجود در سطح خاک و آب را از بین می‌برد. در سطح آب کمی ماندگارتر است، اما در نهایت ظرف چند هفته یا چند ماه تجزیه می‌شود.

منابع صنعتی که آکریلیک اسید تولید می‌کنند

حین تولید و استفاده از آکریلیک اسید، ممکن است این مادۀ شیمیایی در فاضلاب منتشر شود. خودِ فرایند تولید آکریلیک اسید و آکریلات منجر به انتشار آکریلیک اسید می‌شود. از جمله منابع ثابت اصلیِ انتشار آکریلیک اسید در هوا می‌توان به کارخانه‌های تولید موشک‌های هدایت‌شونده، سفینه‌های فضایی، قطعات الکترونیکی و تجهیزات جانبی اشاره کرد.

منابع انتشار آلودگی غیرنقطه‌ای و منابع انتشار آلودگی صنعتی

تولید موادی مانند پولیش، رنگ، کفیِ فرش، چسب، پلاستیک، پارچه و کاغذهای روکش‌دار موجب انتشار آکریلیک اسید می‌شود. مدت‌هاست که از آکریلیک اسید به‌عنوان حشره‌کش استفاده می‌گردد.